w złożeniach

* * *

1. pot. pog. l. żart. woman; stara baba old woman, old bag; latać za babami chase skirt; womanize; baba z wozu, koniom lżej good riddance to bad rubbish; masz babo placek here's a pretty kettle of fish.

2. ( w złożeniach) herod-baba battle-axe, virago; baba-chłop mannish woman, manly woman; baba-jaga witch, hag.

3. przen. ( tchórzliwy mężczyzna) old woman; zachowywać się jak baba act like an old woman.

4. ( ciasto) baba cake ( Polish type of cake baked in a fluted tube pan); baba wielkanocna Easter baba.

5. bud. pile-driver head, monkey.

6. przest. (= staruszka) old crone.

archeol. stone baba ( female figure erected by the nomads of the Eurasian steppes).

- dom drewniany/z cegły a wooden/brick house

- dom jednorodzinny a detached house

- musiał sprzedać dom rodzinny he had to sell the family house

- poszedł do domu he went home

- zostanę w domu I’ll stay at home

- przebywać poza domem to be away from home

- kręcić się po domu to hang around the flat/house

- pantofle/ubranie na po domu pot. indoor a. house shoes/clothes

- po domu zwykle nosiła dres she usually wore a tracksuit at home

- pochodzić z dobrego domu to come from a good home a. family

- młodzież ze szlacheckich domów young people from upper class families

- być bogatym z domu to come from a rich family

- dzieci wychowuje nie tylko dom it’s not only the home that contributes to a child’s upbringing

- w moim domu rodzinnym nie obchodziło się imienin in my family we didn’t celebrate name days

- postawić cały dom na nogi to wake up the whole house

- założyć dom to set up home a. house

- dom jest ważniejszy niż praca home is more important than work

- zajmować się domem to keep house

- prowadzić dom to run a. manage a household

- dom mody/wydawniczy/bankowy a fashion/publishing/banking house

- dom akademicki a hall of residence GB, a dormitory US

- dom maklerski a brokerage

- dom poprawczy a young offenders’ institution

- dom publiczny a brothel

- dom towarowy a department store

- dom dziecka a children’s home

- dom gry a gaming house, a casino

- dom kultury a community centre

- dom starców an old people’s home

- dom Habsburgów the house of Habsburg, the Habsburg dynasty

- dom Jagiellonów the Jagiellonian dynasty

- dom panujący the ruling house

- potomek królewskiego domu a descendant of a royal house

- z domu Kowalska née Kowalska

- zawsze pytano ją, jak nazywa się z domu people were always asking her what her maiden name was

- □ Biały Dom the White House

- Dom Boży książk. house of God

- dom bez klamek pot. madhouse pot.

- dom wariatów pot. (szpital psychiatryczny) madhouse pot., loony bin pot.; przen. (chaos) madhouse pot.; bedlam U

■ czuć się jak (u siebie) w domu to be a. feel at home

- czuj się jak u siebie w domu make yourself at home

- jestem/jesteśmy w domu! pot. now I/we get the picture! pot.

- gość w dom, Bóg w dom przysł. you’re very welcome

- wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej przysł. East, (or) West, home’s best przysł., there’s no place like home przysł.

* * *

* * *

Loc. i Voc. -u

1. (= mieszkanie, domownicy, rodzina) home; w domu at home, in the home; być w domu be (at) home, be in; być poza domem ( chwilowo) be out; ( na dłużej) be away (from home); iść do domu go home; nikogo nie ma w domu there's nobody home; u kogoś w domu at sb's house l. place.

2. (= budynek mieszkalny) house.

3. (= budynek) building.

4. (= gospodarstwo domowe) household.

5. (= ród, dynastia) house; kin, family; z domu Czartoryska ( przy podawaniu nazwiska rodowego) née Czartoryska; pochodzić z dobrego domu come from a good family.

6. ( w zwrotach) być panem we własnym domu be a master of l. in one's own house; pot. rule one's roost; ciasny, ale własny dom a small home, but your own; czuć się jak u siebie w domu be l. feel at home; czuj się jak u siebie w domu make yourself at home; czynić honory domu do the honors; dom i ogród handl. home and garden; dwa/trzy itd. domy dalej two/three, etc. doors down l. up l. over (the road); głowa domu head of the household; mieć cały dom na głowie have to run the house; (na) po domu ( o ubraniach) house, indoor; sukienka (na) po domu house dress; odprowadzać kogoś do domu walk sb home; nie ma jak w domu l. wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej east, west, home's best; home, sweet home; there's no place like home; no to jesteśmy w domu pot. przen. (= już wszystko w porządku) we're almost home, now we're cooking with gas, we're cool l. good; pan/pani domu master/lady of the house, host/hostess; postawić cały dom na nogi raise hell l. Cain; prowadzić otwarty dom keep open doors l. house; tęsknić za domem miss home; szklane domy glass houses; przen. castles in the air, pipe dream; wszystko dla domu handl. everything for the home; założyć dom set up house l. home; zarabiać na dom bring home the bacon; zaszyć się w domu lock o.s. (away) in one's house.

7. ( w złożeniach) Biały Dom polit. the White House; dom akademicki l. studencki uniw. dormitory, dorm; dom aukcyjny auction house; dom Boży l. modlitwy rel. house of God l. worship; dom dwurodzinny duplex (house); dom dziecka children's home; dom gry gambling house; dom kultury community center; dom maklerski fin. brokerage (house l. firm), broker; dom mody fashion house; dom opieki nursing home; dom otwarty open house; dom poprawczy reformatory, reform school; dom pogrzebowy funeral home; dom publiczny house of prostitution, brothel; dom rodzinny family home; dom starców old people's home; assisted living facility l. home; dom szeregowy bud. row house; ( w mieście) town house; dom towarowy handl. department store; dom wariatów mental hospital l. institution; t. przen. madhouse; dom wczasowy l. wypoczynkowy resort hotel; dom weselny wedding house; dom wycieczkowy lodge; drugi dom home away from home, second home.

* * *

-o-

1. opening; hole; otwór gębowy zool. mouth opening; otwór okienny bud. window opening; stać otworem be open; przen. stand open.

2. techn. hole; otwór strzałowy górn. shot hole; otwór strzelniczy wojsk. port(hole); otwór szpuntowy ( w beczce) bunghole; otwór wentylacyjny l. odpowietrzający (extraction) vent, ventilation hole l. slit; otwór wiertniczy górn. borehole; otwór wlotowy/wylotowy techn. inlet/outlet; ( po kuli) entrance/exit hole; otwór zapałowy wojsk. touchhole.

3. form. orifice.

4. anat. orifice; ( w złożeniach) foramen, aperture.

- kartka złożona wpół a piece of paper folded in half a. in two

- zgiąć się wpół to bend double

- w pozycji wpół zgiętej szukał czegoś w dolnej szufladzie bent over double, he was looking for something in the bottom drawer

- trzymał ją wpół he held her round her waist

- objęła go wpół she put her arms round his waist

- wpół uwierzyć w coś to half believe sth

- na wpół przytomny half conscious, semi-conscious

- na wpół upieczony half-baked

- na wpół żywy half-dead

- na wpół żywy z głodu half-starved

- na wpół poważna propozycja a half-serious suggestion

- na wpół przezroczysty semi-transparent, translucent

- uśmiechnął się na wpół drwiąco he smiled half mockingly

- o wpół do czwartej at half past three

- „która godzina?” – „wpół do dziewiątej” ‘what’s the time?’ – ‘half past eight’

* * *

* * *

1. (= pośrodku) half-way; o wpół do trzeciej at half past two; trzymać kogoś wpół hold sb round their waist; zgiąć się wpół bend double, double up.

2. (= nie do końca) half, semi; na wpół żywy half-alive; wpół uwierzyć w coś half-believe sth.

- książka ze wszech miar godna polecenia a book worth recommending by any standards

- wszech czasów of all time

- jedno z największych arcydzieł wszech czasów one of the greatest masterpieces of all time

- bramkarz wszech czasów the greatest goalkeeper of all time

- wszechpotężny omnipotent

- wszechpolski all-Polish